Het kabinet presenteerde recent zowel een aanvullend klimaatpakket, haar reactie op het IBO-rapport als de Voorjaarsnota van 2025. Deze documenten bevatten maatregelen en budgettaire verschuivingen die van invloed zijn op de waterstofsector. NLHydrogen ziet dat er eerste stappen worden gezet voor de opschaling van de waterstofeconomie maar concludeert daarbij dat er meer nodig is en ziet uit naar de miljoenennota. Het elektrolysedoel van 4GW in 2030, die samenhangt met de netverzwaringsopgave, de uitrol van wind op zee en het halen van de klimaatdoelen, halen we nu nog niet met daarmee gevolgen voor het hele energiesysteem.
Mogelijke verlaging nettarieven en daarmee kostprijs groene waterstof
Het Klimaatpakket dat werd gepresenteerd door Minister Hermans, bevat elementen waarmee de opschaling van groene waterstof wat houvast krijgt door bepaalde zekerheden te bieden voor afnemers en producenten. De kostprijs van groene waterstof wordt grotendeels (tot 30%) bepaald door netkosten. Het kabinet werkt nu maatregelen uit om netwerktarieven te verlagen. De waterstofketen is benieuwd hoe deze maatregelen eruit zien en roept het kabinet op een voorbeeld te nemen aan onze buurlanden: in Duitsland en België zijn elektrolysers vrijgesteld van nettarieven. Het kabinet onderzoekt nu of de nettarieven verlaagd kunnen worden door de kosten via amortisatie, oftewel gespreide afschrijving over een langere periode, te verminderen. Dit is een positieve stap door de mogelijke daling van de kostprijs van groene waterstof.
“Uit een enquête over de opbouw van de kostprijs van groene waterstof noemt de waterstofsector netkosten met stip op één. Dat minister Hermans heeft geprobeerd om een subsidie voor TenneT te realiseren juichen we toe en geeft ons het idee dat ze de problematiek goed doorheeft. Nu de rest van het kabinet nog.”
Alice Krekt, directeur van NLHydrogen
Naast het verlagen van de kostprijs van groene waterstof is het ook belangrijk om volumes te creëren. Gelukkig biedt het Klimaatpakket meer duidelijkheid over twee cruciale dossiers voor de opschaling van de waterstofeconomie: de Raffinageroute en de implementatie van de Industrieverplichting.
Duidelijkheid over Raffinageroute
Bij een goede inrichting van de Raffinageroute vermijdt Nederland in potentie 1 miljoen ton CO2-uitstoot per jaar en draagt de productie van lokale en geïmporteerde waterstof bij aan onze concurrentiepositie en energiezekerheid. Nu de correctiefactor op 1 is vastgesteld, wordt deze route een interessante optie voor raffinaderijen en komt een reeks projecten binnen bereik. NLHydrogen pleit al langer om de correctiefactor, net zoals in andere Europese landen, van tafel te halen. Ondanks dat de raffinageroute nu geopend gaat worden, leidt dit nog steeds niet tot voldoende vraag naar groene waterstof om de doelstelling van 3 tot 4 GW aan binnenlandse elektrolysecapaciteit te halen. Daarom is van belang dat het mandaat, dat in de oorspronkelijke Europese plannen 2.6% was, hoger wordt dan wat er in het Klimaatplan gesuggereerd lijkt te worden. Voor een weloverwogen Final Investment Decision (FID) hebben onze leden een evenwichtig en samenhangend pakket nodig met drie pijlers: een raffinageroute zonder correctiefactor, een hoger mandaat en een multiplier voor direct verbruik van groene waterstof in de mobiliteit. Het is in ieder geval positief dat er nu duidelijkheid is en de vraag naar groene waterstof aangewakkerd zal worden. Dit is broodnodig, want de laatste en tot nu toe enige FID in Nederland voor een waterstoffabriek stamt uit 2022.
REDIII Industrieverplichting afgezwakt
Bindende Europese regels verplichten lidstaten hun waterstofverbruik te vergroenen. Als vertegenwoordiger van de gehele waterstofketen ziet NLHydrogen dat balans tussen zekerheid voor producenten en betaalbaarheid voor afnemers cruciaal is voor een realistische verplichting. Met het besluit van het kabinet om de industrieverplichting in afgezwakte vorm (4% ipv 8%) te presenteren, lijkt er oog te zijn voor die balans. Waar echter geen aandacht voor is zijn de Europese doelen die blijven staan. Nu de verplichting is teruggeschroefd hoort stimulering aan de productiekant te worden aangewakkerd. Dat hier geen extra middelen voor worden gereserveerd, met in het achterhoofd de bezuiniging van 1.2 miljard vorig jaar, is onbegrijpelijk en kortzichtig.
“We kijken uit naar de miljoenennota om te zien hoe het kabinet dit gat wil vullen. Belangrijker dan subsidies en verplichtingen is het normeren van de vraag naar producten met groen staal en groen kunstmest. Dit kan bijvoorbeeld door autofabrikanten te verplichten groen staal bij te mengen.”
Alice Krekt, directeur van NLHydrogen
Zowel de Industrieverplichting als de Raffinageroute zullen de vraag naar groene waterstof aanwakkeren en zekerheid bieden voor FID’s. Er is echter nog veel werk te doen: volgens berekeningen van experts uit de waterstofbranche zal de vraag naar groene waterstof onder de 1GW blijven met deze maatregelen. Ver onder het kabinetsdoel van 4GW elektrolysecapaciteit in 2030.
Import lijkt ondergeschoven kind
Naast binnenlandse productie van groene waterstof is geïmporteerde waterstof cruciaal in het energiesysteem van morgen. In zowel de voorjaarsnota en het klimaatpakket lijkt opnieuw geen aandacht voor het importeren van waterstof en daarmee het investeren in- en vergroenen van onze havens. Er is begrip in de waterstofwereld dat niet alle problemen in een keer opgelost worden. Door de bestaande rol van Nederland in de energiehandel is de potentie er echter wel om dé waterstofhub van Noordwest-Europa te worden. Het creëren van productie‑ en handelsvolume evenals strategisch profiteren van energiediplomatie is belangrijk voor Nederland als afnemer en doorvoerhaven. Wat ontbreekt in de huidige strategie is een plan voor als de schepen met waterstofdragers voor onze havens liggen. Een ondersteunend instrumentarium voor de conversie van die dragers ontbreekt opnieuw in zowel het klimaatpakket als in de voorjaarsnota. In de niet doorgevoerde maatregelen is te lezen dat er getracht is om 500 miljoen te reserveren voor conversie van waterstofdragers in onze havens en voor een investering van 300 miljoen in H2Global. De erkenning dat import van waterstof een kosteneffectieve maatregel is wordt gegeven, maar door budgettaire beperkingen zijn deze maatregelen nu niet genomen.
“Bij NLHydrogen begrijpen we dat het kabinet opereert in een bredere maatschappelijke en economische context, en daarom de 1.2 miljard euro bezuiniging op waterstof wil laten staan. Concessies zijn nodig in de huidige geopolitieke realiteit, waarbij steeds meer Nederlanders moeite hebben met het betalen van hun rekeningen. Toch is het juist nu belangrijk om ons toekomstige verdienvermogen niet te vergeten.”
Alice Krekt, directeur van NLHydrogen
Systeemrol waterstof en het belang van elektrolysedoelen
Waterstof speelt een belangrijke rol in het Co2-neutrale energiesysteem van morgen. Het is daarom positief dat het kabinet, al dan niet in een afgezwakte vorm, doorgaat met beleid wat eerder is ingezet. De vraag is nu hoe het kabinet gelooft dat de elektrolysedoelen van 2030 gehaald gaan worden nu verplichtingen zijn afgezwakt en daartegenover geen extra middelen staan: het budget voor elektrolyse is zelfs gekrompen. Het kabinet wil, zo is ook te lezen in het Ontwerp Meerjaren Programma Klimaatfonds, in 2030 4GW elektrolyse hebben staan. Hernieuwbare energiedragers hebben een belangrijke systeemfunctie en zullen hoe dan ook nodig zijn bij Co2-neutraliteit. Het niet halen van deze doelen heeft grote implicaties voor de uitrol van wind op zee en de netverzwaringsopgave. Volgens NedZero, de branchevereniging voor windenergie, overweegt het kabinet zelfs het tempo van de uitrol van wind op zee af te schalen als de vraag naar groene stroom uitblijft. Het niet halen van de elektrolysedoelen zal hier dus invloed op gaan hebben. Het IBO-rapport heeft eerder ook helder gemaakt dat het niet halen van deze doelen additionele miljardeninvesteringen in het elektriciteitsnet met zich mee zal brengen. Met de bezuiniging van 1.2 miljard uit het Hoofdlijnenakkoord op waterstof in het achterhoofd is de waterstofsector benieuwd wat er met de miljoenennota gepresenteerd gaat worden. Voor nu is het van belang werk te maken van andere instrumenten om de waterstofeconomie op te schalen zoals spoedige uitvoering van motie Bontenbal cs, waarbij onder andere blauwe waterstof wordt erkend als vervanger van aardgas in stimuleringsmaatregelen, en er snel duidelijkheid komt over hoe het kabinet nettarieven gaat verlagen.
Verder in de voorjaarsnota 2025 en afgewezen maatregelen
In de Voorjaarsnota 2025 presenteerde het kabinet een reeks financiële en beleidsmatige aanpassingen die relevant zijn voor de gehele energie- en klimaatsector. Voor de waterstofsector zijn vooral de volgende kasschuiven relevant:
Overzicht niet genomen maatregelen:
| Niet genomen maatregel | Bedrag | Reden afwijzing |
| Subsidie Tennet | 25.9mrd | Klimaatfonds geen juiste vorm door structurele aard en hoogte bedrag |
| Investering vitale infrastructuur conversie waterstofdragers in havens | 500mln | Kabinet wil wachten |
| Investering H2Global | 300mln | Op dit moment zijn er nog geen importterminals |
| Waterstofleidingen richting windgebied 6/7 | 3mrd | Kabinet wil wachten |
| Investeringskosten waterstofbackbone | 2.5mrd | Niet helder voor kabinet waarvoor subsidie nodig is |
| Derisken waterstofopslag in gasvelden | 70mln | Twijfel over noodzaak |
| Offshore elektrolyse | 1.2mrd | Beperkt budget en middelen worden liever ingezet voor andere maatregelen |
| Nieuwe ronde OWE om elektrolysedoelen in 2030 te halen | 2.3mrd | Beperkt budget. TNO erkent dat deze maatregel van belang is om de elektrolysedoelen van 2030 te halen alsook voor de ontwikkeling van de markt na dat jaar. |
